چرخ چاه بايد به طريقي ساخته شود كه پس از پيچيده شدن كل طناب به به دور چرخ احتمال لغزش و بيرون افتادن طناب به خارج از پره‌ها وجود نداشته باشد .
فصل اول – تعاريف
۱ – چاه دستي :
خواسته از چاه دستي در اين آيين‌نامه آن دسته از چاه‌هايي می‌باشند كه با استعانت از نيروي بدني و با استفاده از وسايل كار سنتي ماند چرخ چاه – كلنگ – بيلچه – دلو و غيره كنده مي‌شوند .
۲ – چرخ چاه :
وسيله ايست جهت انتقال مواد از عمق به بيرون و بالعكس كه بر دهانه چاه نصب مي‌گردد .
۳ – دلو :
وسيله ايست كه معمولاً از لاستيك منجيد دار , برزنت و يا مواد مشابه به شكل كيسه ساخته شده و در انتقال مواد مورد استفاده قرار مي‌گيرد .
۴ – كول :
حلقه يا نيم حلقه ايست كه از جنس فولاد يا سيمان يا سفال بوده و براي جلوگيري از ريزش ديواره‌هاي ميل چاه يا انباري استفاده مي‌گردد .
۵ – ميل چاه :
آن قسمت از چاه مي‌باشد كه بطور عمودي نسبت به سطح زمين كنده مي‌شود .
۶ – طوقه :
ديوار حلقوي ساخته شده از مصالح ساختماني در بالاترين قسمت از ميل چاه ( منتهي به دهانه چاه ) مي‌باشد كه برروي آن در پوش چاه قرار داده مي‌شود .
۷ – انباري :
عبارتست از مسير يا مسيرهاي انحرافي كنده شده در عمق يا ديوار ميل چاه .
۸ – سپر :
وسيله حفاظتي مخصوصي است كه مقني را از آسيب ناشي از سقوط احتمالي مواد و اشياء محفوظ نگه مي‌دارد .
۹ – پاكند :
مسير شيبداري جهت رفت و آمد و حمل و نقل وسايل است كه از فاصله اي دورتر از دهانه چاه شروع و تا نزديكي سطح آب ادامه مي‌يايد .
فصل دوم – ساختمان چرخ چاه
ماده ۱ :
چرخ چاه دستي مورد استفاده كه با قدرت دست كار مي‌كند بايد به طريقي محاسبه و ساخته شده باشد تا حداكثر نيروي لازم كه توسط هر كارگر براي بالابردن حداكثر بار مجاز به دسته يا دسته‌هاي محرك وارد مي‌شود بيش از ۲۵ كيلوگرم نباشد .
ماده ۲ :
چرخ چاه دستي مورد استفاده بايد سالم و عاري از هرگونه ترك , شكستگي و پوسيدگي بوده واستحكام لازم جهت انجام كار موردنظر را داشته باشد .
ماده ۳ :
چرخ چاه كه باقدرت دست كار مي‌كند بايد مجهز به مكانيسم‌هاي زير باشد :
الف – روي محور استوانه كابل دار شيطانك و چرخ جغجغه و يا حلزون و چرخ حلزون و يا وسايل مشابه ديگر كه بطور خودكار ترمز مي‌شود باشد تا از گردش معكوس دسته محرك در تمام مدت بالا آوردن توشه جلوگيري نمايد .
ب – داراي ترمزهايي اثر گذار باشد كه پايين آمدن بار را كنترل نمايد .
ماده ۴ :
دسته‌هاي محرك كه در يك يا دوطرف محور چرخ چاه سوار مي‌شوند بايد بطريقي ساخته شده باشند تا به هنگامي كه بار پايين داده مي‌شود نچرخند و يا بايد دسته‌هاي محرك قبل از پايين آمدن بار از جاي خویش برداشته شود , به طوريكه در حين گردش به اشخاص برخورد ننمايد .
ماده ۵ :
در چرخ چاهي كه مي‌توان دسته‌هاي محرك آنرا از جاي خویش برداشت , بايد اين دسته‌ها به‌وسيله ضامن مطمئني با محور در ارتباط باشند تا دفعتا و بطور ناخواسته از آن جدا يا خارج نشوند .
ماده ۶ :
فاصله ميله‌هاي افقي ( پره‌هاي ) چرخ چاه بايد با يكديگر مساوي بوده و حداقل به اندازه‌اي باشد كه كارگران بتوانند به راحتي به پره‌ها جهت چرخاندن چرخ چاه دسترسي داشته باشند در هر حال تعداد پره‌هاي چرخ نبايد از چهارعدد كمتر بوده و با افزايش قطر چرخ از ۱۲۰ سانتي متر تعداد پره‌ها متناسباً از ۴ عدد بيشتر گردد .
ماده ۷ :
چرخ چاه بايد به طريقي ساخته شود كه پس از پيچيده شدن كل طناب به به دور چرخ احتمال لغزش و بيرون افتادن طناب به خارج از پره‌ها وجود نداشته باشد .
ماده ۸ :
در خصوص آن دسته از چرخ چاه‌هاي موتوري و غير موتوري كه در كندن چاه‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد رعايت كليه مورد ها ايمني مذكور در آيين نامه حفاظتي وسايل حمل و نقل و جابجا كردن مواد در كارگاه‌ها در باب لوازم بلندكردن بار چون زنجيرها , كابل‌ها , طناب‌ها , قلاب‌ها و قرقره‌ها الزامي است .
ماده ۹ :
قبل از استقرار چرخ چاه در محل مورد نظر محل استقرار پايه‌هاي چرخ چاه بايد به نحو مطمئني آماده شده و اطمينان حاصل شود كه احتمال واژگوني يا جابجايي يا كج و شيبدار شدن چرخ چاه نیست .
ماده ۱۰ :
چرخ چاه مي‌بايست در ارتفاع مناسبي نصب شود به طوريكه حداقل فاصله محل پيچيدن طناب با سطح زمين از ۲۰ سانتي متر كمتر نباشد .
فصل سوم – لوازم حمل بار
ماده ۱۱ :
طناب مورد استفاده در چرخ چاه بايد عاري از هرگونه عيب نظیر پوسيدگي و زدگي بوده و مقاومت كافي براي تحمل حداكثر نيروي وارده و ضربه‌ها را داشته باشد به اضافه طول طناب به حدي باشد كه پس از باز شدن كامل براي حداكثر عمق مورد نياز حداقل دو بدور روي قرقره مانده باشد .
ماده ۱۲ :
قلاب مورد استفاده بايد سالم بوده و به طور محكم و مطمئني با طناب درگير شده و گلوگاه آن مجهز به شيطانك و با به صورتي باشد كه در هر حال احتمال آزاد شدن بار به طورناگهاني وجودنداشتهباشد و تحملكافي درمقابل حداكثربار و ضربه‌هاي واردهداشته باشد .
ماده ۱۳ :
دلو مورد استفاده در چاه كني بايد از جنس پنبه اي يا لاستيك منجيددار مقاوم بوده و يا حلقه دهانه از جنس فولاد به دسته زنجير مناسبي كه به نحو اطمينان بخش با حلقه درگير باشد متصل گردد .
فصل چهارم – مقدمات ايمني عمليات حفاري
ماده ۱۴ :
قبل از اقدام هرگونه عمليات مربوط به كندن چاه دستي بررسي‌هاي لازم بايد با توجه به وجود قنوات قديمي , فاضلاب و پي‌ها و جنس خاك و لايه‌هاي زميني و تاسيسات آب , برق , گاز و تلفن به عمل آيد و در صورت لزوم ضمن تماس با سازمان‌هاي ذي ربط محل چاه طوري تعيين شود كه به هنگام چاه كني خطر ريزش يا نشتي از فاضلاب‌هاي همسایه و برخورد با تاسيسات مذكور وجود نداشته باشد به اضافه كارگران مسئول حفر چاه تجارب حرفه اي لازم از دید انجام كار چاه كني را دارا باشند .
ماده ۱۵ :
در شروع عمليات چاه كني وجود حداقل دو نفر و يا افزايش عمق چاه كنده شده از ۵ متر وجود حداقل سه نفر كلاً براي ادامه عمليات الزاميست و با شروع حفر انباري يك نفر كمك كلنگ دار اضافه مي‌گردد .
